कोणत्या देशांत सर्वाधिक किडनी रुग्ण? चीन आणि भारत अव्वल; लॅन्सेटच्या अहवालातील गंभीर चेतावणी

विशेष प्रतिनिधी

जगभरात क्रॉनिक किडनी डिसीज (CKD) वेगाने वाढत असून हा आजार जागतिक आरोग्य चिंतेचा मोठा मुद्दा बनला आहे. द लॅन्सेटच्या ताज्या अहवालानुसार 1990 पासून आजपर्यंत मूत्रपिंडाच्या आजारांची संख्या जवळजवळ दुप्पट झाली असून 800 दशलक्षांहून अधिक लोक या समस्येने ग्रस्त आहेत. प्रारंभिक टप्प्यात लक्षणे न दिसल्यामुळे बहुतेक रुग्ण उशिरा उपचार घेतात आणि हा आजार मूत्रपिंड निकामी होण्यापर्यंत पोहोचतो.

जगात कोणत्या देशांत सर्वाधिक किडनी रुग्ण?

लॅन्सेट अहवालानुसार, खालील देशांमध्ये CKD रुग्णांची संख्या सर्वाधिक आहे:

1) चीन – 15.2 कोटी रुग्ण

जगातील सर्वात मोठा किडनी रुग्णसंख्या असलेला देश.

2) भारत – 13.8 कोटी रुग्ण

मधुमेह, रक्तदाब, लठ्ठपणा आणि जीवनशैलीतील बदल यामुळे रुग्णसंख्या झपाट्याने वाढत आहे.

खालील देशांमध्ये 1 कोटीहून अधिक रुग्ण:

अमेरिका
इंडोनेशिया
जपान
ब्राझील
रशिया
मेक्सिको
नायजेरिया
पाकिस्तान
बांगलादेश
इराण
फिलिपिन्स
व्हिएतनाम थायलंड तुर्की2023 मध्ये CKD हे जगातील मृत्यूचे 9वे प्रमुख कारण ठरले असून 1.48 दशलक्ष मृत्यू झाल्याची नोंद आहे.

मूत्रपिंड निकामी होण्याची प्रमुख कारणे

तज्ज्ञांच्या मते CKD वाढण्यामागील मुख्य कारणे:

रक्तातील वाढलेली साखर (मधुमेह) – सर्वात मोठे कारण
उच्च रक्तदाब
लठ्ठपणा
अत्यंत कमी किंवा जास्त तापमान
वय वाढणे (20–69 वर्षांमध्ये दर दशकाला धोका वाढतो)

70 वर्षांनंतर रक्तदाब हा मुख्य घटक बनतो, तर साखर वाढणे प्रत्येक वयात धोकादायक ठरते.

CKD म्हणजे काय?

मूत्रपिंडाचा हळूहळू बिघाड होणे म्हणजे CKD.
मूत्रपिंडाचे मुख्य कार्य —

रक्त शुद्ध करणे
शरीरातील विषारी पदार्थ आणि अतिरिक्त पाणी बाहेर काढणे

मूत्रपिंड निकामी झाल्यावर डायलिसिस किंवा प्रत्यारोपणाची गरज भासते.

लवकर लक्षणे का दिसत नाहीत?

सुरुवातीच्या टप्प्यात कोणतीही ठळक लक्षणे दिसत नाहीत, त्यामुळे उशिरा निदान होते.
तथापि खालील संकेत दिसू लागल्यास त्वरित तपासणी आवश्यक:

लक्षणे: (दुर्लक्ष करू नका)

सतत थकवा
पाय, घोटे किंवा हात सुजणे
लघवीच्या प्रमाणात बदल / फेसयुक्त लघवी
भूक न लागणे
मळमळ, उलट्या
शरीरावर खाज किंवा कोरडी त्वचा
स्नायू दुखणे
लक्ष केंद्रीत न होणे किंवा झोपेची समस्या
अचानक वजन कमी होणे
श्वास लागणे

CKD कसे टाळावे? (तज्ज्ञांचा सल्ला)

मधुमेह किंवा BP असल्यास नियमित किडनी तपासणी करा
आहारात मीठ आणि साखर कमी ठेवा
जंक फूड, तळलेले पदार्थ टाळा
फळे, भाज्या जास्त खा
दिवसभर पुरेसे पाणी प्या
धूम्रपान आणि दारू टाळा
नियमित व्यायाम
तणावावर नियंत्रण
वेदनाशामक किंवा अनावश्यक औषधे डॉक्टरांच्या सल्ल्याशिवाय घेऊ नका
सर्वात महत्त्वाचे — साखर आणि रक्तदाब नियंत्रणात ठेवा

किडनीचे आजार सुरुवातीला शांत असतात पण पुढे जीवघेणे ठरू शकतात. वेळेवर निदान, योग्य आहार आणि जीवनशैलीतील बदल हेच किडनीचे संरक्षण करण्याचे सर्वोत्तम मार्ग आहेत.