हार्ट अटॅक : भारतात या चार कारणांनी येतो बहुतांश लोकांना हार्ट अटॅक; वाचण्याचे उपाय काय?

विशेष प्रतिनिधी ;- भारतात हृदयविकाराचे प्रमाण झपाट्याने वाढत आहे. चुकीचा आहार, तणावपूर्ण जीवनशैली, धूम्रपान, उच्च रक्तदाब आणि वाढते कोलेस्ट्रॉल यामुळे तरुण वयातही हार्ट अटॅकची प्रकरणे वाढत आहेत. तज्ज्ञांच्या मते, जीवनशैली योग्य वेळी बदलली नाही तर पुढील काही वर्षांत हार्ट अटॅकचे प्रमाण अजून वाढणार आहे. वेळेवर तपासणी आणि लक्षणे ओळखणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.

भारतामध्ये हार्ट अटॅक का वाढत आहेत?

२०१४ ते २०१९ या पाच वर्षांत भारतात हार्ट अटॅक प्रकरणांत ५०% वाढ झाली आहे.
मुख्य कारणे:

झपाट्याने झालेले शहरीकरण
चुकीचा आहार (जास्त तेलकट, प्रोसेस्ड फूड)
तणाव आणि झोपेची कमतरता
धूम्रपान आणि मद्यपान
डायबिटीज आणि लठ्ठपणा

हार्ट अटॅक म्हणजे हृदयाला रक्त पुरवठा करणाऱ्या रक्तवाहिनीत गुठळी किंवा ब्लॉकेज निर्माण होणे. त्यामुळे हृदयाला ऑक्सिजन मिळत नाही आणि काही मिनिटांत हृदयाच्या पेशी मरू लागतात. तात्काळ उपचार न मिळाल्यास मृत्यू होऊ शकतो.

हार्ट अटॅकची प्रमुख चार कारणे

१) हाय ब्लड प्रेशर

उच्च रक्तदाबामुळे धमन्यांच्या भिंती कमकुवत होतात आणि ब्लॉकेज होण्याचा धोका वाढतो.

२) वाढलेले कोलेस्ट्रॉल

रक्तातील LDL कोलेस्ट्रॉल वाढले की धमन्यांत फॅटी लेअर्स तयार होतात. हेच पुढे ब्लॉकेज बनते.

३) डायबिटीज / वाढलेली ब्लड शुगर

उच्च साखर रक्तवाहिन्यांना नुकसान पोहोचवते. डायबिटीज असणाऱ्यांमध्ये हृदयविकाराचा धोका दुपटीने वाढतो.

४) धूम्रपान

तंबाखूमधील रसायने हृदय आणि धमन्यांना गंभीर नुकसान करतात. धूम्रपान करणाऱ्यांना न धूम्रपान करणाऱ्यांपेक्षा हार्ट अटॅकचा धोका २–३ पट जास्त असतो.

हे सर्व रिस्क फॅक्टर शांतपणे शरीरात वाढत जातात. लक्षणे दिसली की धोका वाढलेला असतो. त्यामुळे वेळेवर तपासणी अत्यावश्यक.

हार्ट अटॅकचा धोका कसा कमी करावा? (Heart Attack Prevention)

१) आहार सुधारावा

कमी तेलकट, कमी मीठ
फास्ट फूड, जंक फूड टाळा
ताजे फळ, भाज्या, कडधान्ये, ड्रायफ्रूट्स
ओमेगा–३युक्त पदार्थ (फिश, अलसी, अक्रोड)

२) नियमित व्यायाम

रोज ३० मिनिटे वेगाने चालणे
आठवड्यात ४–५ दिवस शारीरिक व्यायाम
पोहणे, योगा, सायकलिंग उत्तम पर्याय

३) धुम्रपान–तंबाखू पूर्णपणे बंद

हे एकमेव पाऊल हार्ट अटॅकचा धोका ५०% ने कमी करू शकते.

४) तणाव कमी करा

ध्यान, प्राणायाम
पुरेशी झोप
अनावश्यक ताण टाळा

५) नियमित आरोग्य तपासणी

३० वर्षांवरील व्यक्तींनी दरवर्षी खालील तपासण्या कराव्यात:

BP
कोलेस्ट्रॉल लिपिड प्रोफाइल
ब्लड शुगर
ECG / TMT (डॉक्टरांच्या सल्ल्याने)
कुटुंबात हृदयविकाराचा इतिहास असल्यास तपासणी अधिक नियमित करावी.

निष्कर्ष

हार्ट अटॅक हा अचानक येत नाही; तो दीर्घ काळ शरीरात वाढत गेलेल्या सायलेंट रिस्कमुळे उद्भवतो. योग्य वेळी काळजी घेतली तर हार्ट अटॅक टाळणे शक्य आहे. स्वस्थ आहार, नियमित व्यायाम आणि वेळेवर वैद्यकीय तपासणी हेच सर्वात प्रभावी उपाय आहेत.