या आठवड्याच्या सुरुवातीला झालेल्या शक्तिशाली स्फोटानंतर सूर्याने पुन्हा एकदा शक्तिशाली सौर ज्वाला (Solar Flare) सोडली आहे. गेल्या 7 वर्षांतील सूर्यापासून निघणारी ही सर्वात तीव्र ज्वाला आहे. दोन्ही उद्रेकांमुळे पृथ्वीवर कोरोनल मास इजेक्शन (CME) होते, ज्यामुळे आकाशात अरोरा (Aurora) दिसू शकतात.
लाइव्ह सायन्सच्या रिपोर्टनुसार, लेटेस्ट सोलर फ्लेअर एक्स-क्लास (X class) श्रेणीतील होती. गुरुवारी सनस्पॉट AR3842 वरून ते सोडण्यात आले. याची तीव्रता X9 तीव्रतेवर मोजण्यात आली आहे, जी गेल्या 7 वर्षांतील सर्वाधिक आहे.यापूर्वी 2017 मध्ये सूर्यापासून X11.8 आणि X13.3 मॅग्निट्यूडचे सोलर फ्लेअर्स सोडण्यात आले होते. गुरुवारी भडकल्यामुळे पृथ्वीच्या दिशेने रेडिएशन वाढले आहे. यामुळे आफ्रिका आणि दक्षिण अटलांटिक महासागराच्या काही भागात तात्पुरता रेडिओ खंडित झाला. पृथ्वीच्या दिशेने निघालेले CME कदाचित 6 ऑक्टोबर रोजी पृथ्वीवर धडकेल, असा अंदाज आहे.
सोलर फ्लेअर म्हणजे काय? (Solar Flare)
जेव्हा सूर्याची चुंबकीय ऊर्जा सोडली जाते, तेव्हा त्यातून उत्सर्जित होणारा प्रकाश आणि कण सौर ज्वाला तयार करतात. अब्जावधी हायड्रोजन बॉम्बइतकी ऊर्जा सोडणारे हे ज्वाला आपल्या सौरमालेत आजवर पाहिलेले सर्वात शक्तिशाली स्फोट आहेत. त्यांत असलेले कण प्रकाशाच्या वेगाने प्रवास करतात.
सीएमई म्हणजे काय?
कोरोनल मास इजेक्शन किंवा CME हे सौर प्लाझ्माचे मोठे ढग आहेत. सौर स्फोटानंतर हे ढग अवकाशातील सूर्याच्या चुंबकीय क्षेत्रात पसरले. अंतराळात फिरल्यामुळे त्यांचा विस्तार होतो आणि अनेकदा ते कित्येक दशलक्ष मैलांच्या अंतरापर्यंत पोहोचतात.कधी कधी ते ग्रहांच्या चुंबकीय क्षेत्राशी धडकतात. जेव्हा त्यांची दिशा पृथ्वीच्या दिशेने असते, तेव्हा ते भू चुंबकीय गडबड निर्माण करू शकतात. यामुळे उपग्रहांमध्ये शॉर्टसर्किट होऊन पॉवर ग्रीडवर परिणाम होऊ शकतो. जर त्यांचा प्रभाव जास्त असेल तर ते पृथ्वीच्या कक्षेत असलेल्या अंतराळवीरांनाही धोक्यात आणू शकतात.
दोन सीएमई
नॅशनल वेदर सर्व्हिसच्या स्पेस वेदर प्रिडिक्शन सेंटरच्या (एसडब्ल्यूपीसी) अंदाजानुसार, “जेव्हा हे सीएमई पृथ्वीवर येतील तेव्हा जोरदार भूचुंबकीय वादळे येण्याची शक्यता असते. एवढ्या लांबीची आणि परिमाणाची घड्याळे अत्यल्प आहेत, पण असामान्य नाहीत.
हे दोन CME सूर्याच्या नैऋत्य अवयवावर दिसले
पहिला CME 03/2036 UTC वर पाहिला गेला, हा 03/2028 UTC वर M6/2 B फ्लेअरशी जोडला गेला.
दुसरा CME 04/0455 UTC वर आढळलेल्या M 4/1 N या वेगळ्या फ्लेअरमधून आला.
या दोन्ही उद्रेकांचा उगम प्रदेश 3842 मधून झाला. हे सनस्पॉट क्षेत्र आहे. प्राथमिक मॉडेल्सअसे सूचित करतात की पहिला सीएमई 7 ऑक्टोबर रोजी पृथ्वीला “जबरदस्त धक्का” देऊ शकतो.